بهطوری که تفکیک قوا و نظارت ضابطهمند بر یکدیگر، مانع از تفوق و برتری قوهای بر قوای دیگر و در واقع جلوگیری از تضییع حقوق عمومی است.مهمترین بخش تفکیک قوا، ضرورت اصل پاسخگویی است؛
بهنحوی که همه مسئولان و مدیران در دیوار شیشهای زندگی نمایند که مردم ناظر و حاضر بر رفتار و اعمال آنها هستند. پرسشگری و پاسخگویی، اصل چنین زیست سیاسی است، در دیوار شیشهای هیچکس مبرا از پاسخگویی نیست و کسی بر دیگری تفوق و برتری ندارد.
آنچه از دولتها در ایران میبینیم نبود عنصر پاسخگویی در آنهاست؛ بهطوریکه این رویه موجب شده است تا بهوقوع فرهنگی برسیم که در آن پرسشگری جایگاهی نداشته باشد. یعنی وقتی دولت پاسخگو نبوده است، مردم نیز پرسشگر نبودهاند و ایندو مؤلفه بر یکدیگر نسبت مستقیمی داشتهاند و همدیگر را نیز تقویت میکردهاند. بهعبارت دیگر، مردم غیرپرسشگر بهوجود دولت غیرپاسخگو میانجامد.
در دوران اصلاحات بهلحاظ شعار، بسیار گفته میشد که دولت پاسخگو است و حتی بر مردم پرسشگر نیز تأکید میشد اما عملاً از دولت پاسخگو خبری نبود؛ اگرچه تا حدودی فرهنگ مردم به سمت پرسشگری رفت.
امروز فرهنگ پرسشگری نسبت به هر زمانی در مردم ما تقویت شده است. اگر در دوران اصلاحات بسیاری از پرسشگران پاسخ خود را نمیگرفتند یا با پاسخهای شبهحزبی و باندی روبهرو میشدند، اما امروز انتظار دارند دولت محترم پاسخهای آنان را بدهد.
وجود بیش از 3 میلیون دانشجو و چندین میلیون فارغالتحصیل دانشگاهی و از بین رفتن مرزهای جغرافیایی و تکثر و تنوع سلایق و گرایشهای سیاسی و بالا رفتن مطالبات مردم از دولت بهواسطه نوع عملکرد مسئولان، پرسشگری مردم را بیش از هر زمانی بالا برده است و پاسخگویی به پرسشها و ابهامات بیش از هر زمانی انتظار میرود.
پرسشگری در این مقطع میتواند معطوف به حوزه بوروکراسی دولتی، اقتصاد، فرهنگ و اجتماع باشد اما بهرغم انبوه پرسشها که عمدتاً معطوف به حوزه زیست فردی و اجتماعی و حتی معاش مردم است، با پاسخ روشنی روبهرو نمیشود.
مثلاً در حوزه معیشتی برای بسیاری هنوز روشننشده قانون هدفمند کردن یارانهها - بهرغم تصویب مجلس - از چه زمانی اجرا میشود تا آنها بتوانند برنامهریزی دقیقی برای زندگی خود داشته باشند.
یا بسیاری از افرادی که عضو مسکن مهر شدهاند بهرغم شعارهای فراوان هنوز نتوانستهاند پاسخ بگیرند کی و چهوقت صاحبخانه میشوند؟همچنین هنوز عده زیادی که واجد شرایط یکی از مهمترین برنامههای دولت -یعنی ایجاد بنگاههای زودبازده برای اشتغال هستند - از سرنوشت این برنامه مهم دولت که بسیار روی آن تبلیغ شد بیخبرند و جوابی هم به آنها داده نمیشود.
علاوه بر اینها بسیاری از بازنشستگان و بخش عمدهای از محرومان و ولینعمتان انقلاب که مشمول دریافت سهام عدالت هستند، هنوز نمیدانند برای گرفتن سهام عدالت و برخی دیگر برای دریافت سود بهکجا و در چه زمانی مراجعه کنند؟
بسیاری از نکات مانند موارد بالا وجود دارد که برای آنها پاسخ روشنی از جانب مسئولان ارائه نشده است و هرکدام از ما میتوانیم فهرستی را ارائه کنیم.بنابراین آنچه بیش از هر چیزی ضرورت آن میرود، ایجاد رویه پاسخگویی در سطوح مختلف بخش دیوانسالاری دولتی است، تا پرسشگران با سرگردانی و ابهام روبهرو نشوند و مسئولان حداقل درخصوص برنامههای اصلی و محوری مربوط به معیشت مردم در پاسخگویی را روی مشتاقان پرسشگری باز کنند.